နိုင်ငံတကာ မာ့က်စ်ဝါဒီတွေပြောတဲ့ ပြောက်ကျားစစ်(ပထမပိုင်း)ထွန်းဇင်အောင် ပြောက်ကျားစစ်ဟာ သေနင်္ဂဗျူဟာအားဖြင့် ခံစစ်၊ နည်းပရိယာယ်အားဖြင့် ထိုးစစ်ဖြစ်တယ်။ ဖိနှိပ်အုပ်စိုးတဲ့ အစိုးရတရပ်အောက်မှာ အလုပ်သမား/လယ်သမားတွေရဲ့အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ဖို့ဖြစ်စေ၊ အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအကျိုးစီးပွားအတွက် ကျူးကျော်လာတဲ့ပြည်ပရန်သူကို ခုခံတွန်းလှန်ဖို့ဖြစ်စေ ပေါ်ထွက်လာကြလို့ သေနင်္ဂဗျူဟာအားဖြင့် ခံစစ်ဖြစ်တယ်။ ဖိနှိပ်အုပ်စိုးတဲ့အစိုးရ ဖြုတ်ချရေး သို့မဟုတ် ကျူးကျော်လာတဲ့တပ်တွေကိုမောင်းထုတ်ရေးရည်ရွယ်ချက်တွေရှိလို့ နည်းပရိယာယ်အားဖြင့် ထိုးစစ်ဖြစ်တယ်။ ပြောက်ကျားစစ် ဆိုတာမျိုးဟာ သူ့အလိုလို ပေါ်ထွက်လာလေ့ရှိပေမယ့် တော်လှန်ရေးတိုက်ပွဲနည်းနာ တခုအဖြစ် သုံးနိုင်ပါတယ်။ပြောက်ကျားစစ်ဟာ စုဖွဲ့ပြီး ဂရုတစိုက် စီစဉ်ကြံဆရတဲ့တိုက်ပွဲဖြစ်တယ်။ သမားရိုးကျစစ်ပွဲ နည်းပရိယာယ်တွေနဲ့ပေါင်းစပ်ပြီး တိုက်လေ့ရှိတယ်။ တပ်စိတ်တွေက လွတ်လွတ်လပ်လပ် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ကြပေမယ့် လူထုရဲ့လိုလားတောင့်တမှုတွေနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ ဘုံနိုင်ငံရေးဦးတည်ချက်တရပ် (ဥပမာ တည်ဆဲအစိုးရကို ဖြုတ်ချရေး၊ နယ်ချဲ့တပ်တွေကို အနိုင်ယူရေး စသဖြင့်) ရှိကြတယ်။ ပြောက်ကျားစစ်သဏ္ဌာန်ကို “နိုင်ငံရေးစစ်” လို့လည်း ရည်ညွှန်းကြပေမယ့် တကယ်ကတော့ စစ်သဏ္ဌာန်တိုင်းက နိုင်ငံရေးလက္ခဏာဆောင်တာချည်းပါပဲ။ စစ်တိုက်တာဟာ အစိုးရတရပ်ကိုကိုယ်စားပြုပြီး တိုက်တာမဟုတ်ရင် အစိုးရတရပ်ကိုထူထောင်ဖို့တိုက်တာပဲ ဖြစ်တယ်။ အဲဒီလို စစ်တိုက်နေတဲ့ စစ်တပ်မှာ နိုင်ငံရေး အဖွဲ့အစည်းတွေ/အကျိုးစီးပွားတွေ တမျိုးမဟုတ်တမျိုး ရှိကြတယ်။ ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေ/အကျိုးစီးပွားတွေက… Read More »

မျက်မှောက်အခြေအနေသုံးသပ်ချက် (၁) နိုင်ငံတကာ့အခြေအနေ။ ၈၈ နဲ့ မတူဘူး။ ၈၈ တုန်းက ဆိုဗီယက်ပြို၊ ICM ဒီရေနိမ့်၊(ယခုလည်း ICM ဒီရေမြင့် ရောက်ပြီဟု မဆိုလို) လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီ ကမ္ဘာပတ်နေ၊ သမိုင်းနိဂုံးချုပ်ပြီလို့ သုံးသပ်ကြ။ ယခုက ၂၀၀၈-၁၀ အရင်းရှင်စီးပွားကပ် ရှည်ကြာလာ၊ အမေရိကန် စူပါဝါ အကျ စည်းစနစ်ဟောင်းတွေအလုပ်မဖြစ် စည်းစနစ်သစ်လည်း မပေါ်ပေါက်သေး၊ ၂၁ရာစု ဂလိုဘယ်စီးပွားရေးနဲ့ နည်းပညာပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်နေတဲ့ကာလ၊ COVID ဒဏ်သင့်နေတဲ့ကာလ။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်၁၀၀ လောက်က ပထမကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီကာလလိုပဲ အကြီးအကျယ်ရှုပ်ထွေး မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေတဲ့ကာလ။ တကမ္ဘာလုံး – အမေရိက (တောင်- မြောက်-အလယ်)၊ ဥရောပ၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း (အပူကွက်)၊ အာဖရိက၊ အာရှ – နိုင်ငံအများအပြား လူထုအုံကြွမှုတွေ အဆက်မပြတ်ပေါ်ထွက်နေသော်လည်း၊ လက်ဝဲပါတီတွေနဲ့ မာက့်စ်-လီနင်ဝါဒဟာ တပ်ဦးအခန်းက ပေါ်ထွက်မလာသေးဘူး။ မာ့က်စ်-လီနင်ဝါဒခေတ်ထလာမှာကို အရင်းရှင်လူတန်းစားဟာ သေမတတ် ကြောက်ပါတယ်။ ဒီအတွက် နိုင်ငံတကာဖောက်ပြန်ရေးသမားတွေ စည်းလုံးညီညွတ်ကြပါတယ်။ နမူနာအားဖြင့် – အမေရိကန်… Read More »

အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ ဗမာ့ကွန်မြူနစ်များရဲ့ ထုတ်ဖော်ပြောကြားချက် ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အင်တာဗျူးပြောကြားချက်(ဒုတိယပိုင်း)(ဗြိတိန်နိုင်ငံမှာ ထုတ်ဝေတဲ့ Morning Star နေ့စဉ်သတင်းစာရဲ့ ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့စွဲနဲ့ ဖော်ပြထားတဲ့ ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆိုတင်ပြပါတယ်။) ဗမာပြည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ (ဒေါ်)အောင်ဆန်းစုကြည်ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူနဲ့ Morning Star သတင်းစာရဲ့သီးသန့်အင်တာဗျူး ဒုတိယပိုင်းမှာ စစ်တပ်ထိပ်သီးတွေနဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ကြားက ပဋိပက္ခရဲ့ဇာစ်မြစ်တွေအပေါ် သူတို့ရဲ့ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပုံကို KENNY COYLE က မေးမြန်းထားပါတယ်။ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေက ၁၉၆၂ ခုနှစ်ကတည်းက ဗမာပြည်ရဲ့ နိုင်ငံရေးစင်မြင့်ကို တိုက်ရိုက်တမျိုး၊ သွယ်ဝိုက်တဖုံ လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ထားတာပါ။ အာဏာရှင်စနစ်ကို ဗြောင်ကျင့်သုံးပြီးဖြစ်စေ၊ အဓိက အရပ်သားပါတီဖြစ်တဲ့ (ဒေါ်)အောင်ဆန်းစုကြည် ခေါင်းဆောင်တဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီနဲ့ မရေရာမခိုင်မာတဲ့ ညွန့်ပေါင်းဖွဲ့ပြီးဖြစ်စေ ချုပ်ကိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သို့ပေမဲ့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့အဆိုအရ စစ်အုပ်စုထိပ်သီးတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ စစ်တပ်ကို နိုင်ငံရေးအင်အားစု တရပ်အဖြစ်သာ ရိုးရိုးလေး ရှုမြင်လို့မရပါဘူး၊ စီးပွားရေးအင်အားစုတရပ်အဖြစ်ပါ ရှုမြင်ရပါလိမ့်မယ်။ “စစ်တပ်နဲ့ ဒီချုပ်ကြားက ပဋိပက္ခတွေက ကြာတော့ကြာပါပြီ။ အဓိက အကြောင်းကတော့ တိုင်းပြည်ရဲ့ အာဏာရအုပ်စိုးသူတွေကြားမှာ စစ်တပ်က သူ့ဘာသာသူကို… Read More »

အာဏာသိမ်းမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဗမာ့ကွန်မြူနစ်များရဲ့ ထုတ်ဖော်ပြောကြားချက်ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အင်တာဗျူးပြောကြားချက်(ပထမပိုင်း)(ဗြိတိန်နိုင်ငံမှာ ထုတ်ဝေတဲ့ Morning Star နေ့စဉ်သတင်းစာရဲ့ ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့စွဲနဲ့ ဖော်ပြထားတဲ့ ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆိုတင်ပြပါတယ်။) (ပထမပိုင်း)အပိုင်းနှစ်ပိုင်းပါဝင်တဲ့ အင်တာဗျူးရဲ့ပထမပိုင်းမှာ စစ်အစိုးရရဲ့ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ တလွဲတချော် စီမံခန့်ခွဲမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ Kenny Coyle က ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီကို မေးမြန်းထားပါတယ်။ ဗမာပြည်က ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုဟာ တိုင်းပြည်မှာ ကာလကြာရှည် တည်ရှိခဲ့တဲ့လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးပဋိပက္ခတွေရဲ့ အကျိုးဆက်ပဲဖြစ်တယ်လို့ သူတို့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ဆိုပါတယ်။ (စစ်တပ်က ရွေးချယ်ထားတဲ့ Myanmar ဆိုတဲ့နာမည်အစား Burma ကိုသုံးဖို့ ပါတီက ပိုလိုလားပါတယ်။ တခြား အတိုက်အခံအင်အားစုတချို့လည်း ထို့အတူပါပဲ)။ ဗြိတိသျှအုပ်စိုးခံကိုလိုနီဘဝမှာ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီကို တော်လှန်ရေးသမား အစုတစုက ၁၉၃၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လမှာ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ပါတယ်။ ပါတီ စတင်တည်ထောင်သူတွေထဲမှာ အမျိုးသားသူရဲကောင်းဖြစ်တဲ့ (ဗိုလ်ချုပ်)အောင်ဆန်းလည်း အပါအဝင် ဖြစ်တယ်။ ပါတီဟာ ပြည်ပက ကျူးကျော်အုပ်စိုးသူတွေနဲ့… Read More »

ဗီ အိုင် လီနင်ပြောက်ကျားစစ် – အပိုင်း(၄)—-ထွန်းဇင်အောင် အပိုင်း (၄) ရုရှားတော်လှန်ရေးမှာရှိတဲ့ တိုက်ပွဲပုံစံတွေက အတော့်ကိုအမျိုးစုံတာမို့ ဥရောပက ဓနရှင်တော်လှန်ရေးတွေနဲ့ယှဉ်ကြည့်ရင် ကွဲပြားပါတယ်။ ၁၉၀၂ ခုနှစ်တုန်းက ကောက်စ်ကီးက တစိတ်တပိုင်းအရ ကြိုတင်ဟောကိန်းထုတ်တဲ့အနေနဲ့ ဒီလိုပြောဖူးတယ်။ နောင်တချိန်ပေါ်ထွက်လာမယ့် တော်လှန်ရေး (ရုရှားတော့ ‘ဖြစ်ချင်မှဖြစ်မယ်’ လို့ သူကထပ်ပြောတယ်) က အစိုးရကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့တိုက်ပွဲမျိုးထက် လူထုလူတန်းစားနှစ်ရပ်ကြားကတိုက်ပွဲဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ရုရှားမှာ အနောက်က ဓနရှင်တော်လှန်ရေးတွေမှာထက် အဲဒီဒုတိယတိုက်ပွဲမျိုး (လူထုလူတန်းစားနှစ်ရပ်ကြားက တိုက်ပွဲမျိုး) ကို ပိုပြီးတော့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် တွေ့ရတာ အသေအချာပဲ။ ပြည်သူထဲမှာရှိတဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့တော်လှန်ရေးရန်သူတွေက အရေအတွက်အားဖြင့် နည်းပါတယ် ဒါပေမဲ့ တိုက်ပွဲက ပိုပြင်းထန်လာတာနဲ့အမျှ သူတို့က ပိုပိုပြီးတော့ စနစ်တကျစုဖွဲ့လာတယ်၊ ဓနရှင်လူတန်းစားထဲက ဖောက်ပြန်တဲ့အလွှာရဲ့ထောက်ခံမှုကို ရလာတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ‘အဲဒီလို’ ပြည်လုံးကျွတ်နိုင်ငံရေးသပိတ်တွေပေါ်ထွက်လာနေတဲ့ကာလမှာ ‘အုံကြွမှု’ တခုဟာ ပုံစံအဟောင်း ဖြစ်မနေနိုင်ဘူး။ ဆိုလိုတာက တကယ့်ကို အချိန်တိုတိုလေးအတွင်းမှာနဲ့ နယ်မြေဒေသကျဉ်းကျဉ်းလေးမှာသာ အကန့်အသတ်နဲ့ရှိနေတဲ့ တခုချင်းဆန်ဆန် လှုပ်ရှားလုပ်ဆောင်ချက်များ ဖြစ်မနေနိုင်ဘူး၊… Read More »

ဗီ အိုင် လီနင်ပြောက်ကျားစစ် – အပိုင်း(၃)—-ထွန်းဇင်အောင် (အပိုင်း) (၃) ကျွန်တော်တို့ အခုပြောတဲ့တိုက်ပွဲကို ထုံးစံအတိုင်း အကဲဖြတ်နေကြတာက ဒါဟာ အစိုးရမဲ့ဝါဒဖြစ်တယ်၊ ဘလန်းကီးဝါဒ ဖြစ်တယ်၊ အကြမ်းဖက်ဝါဒဟောင်း ဖြစ်တယ်၊ လူထုနဲ့ကင်းကွာနေတဲ့ လူတချို့ရဲ့လုပ်ရပ်တွေဖြစ်တယ်၊ အလုပ်သမားတွေကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ဖြစ်စေတယ်၊ လူထုလူတန်းစားအလွှာစုံကို သူတို့နဲ့ ကင်းကွာသွားစေတယ်၊ အရေးတော်ပုံကို ဖရိုဖရဲဖြစ်စေပြီး တော်လှန်ရေးကို ထိခိုက်စေတယ်။ ဒီလိုအကဲဖြတ်မှုကို ထောက်ခံတဲ့ ဥပမာတွေကို သတင်းစာတွေမှာ နေ့စဉ်အစီရင်ခံနေတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေမှာ အလွယ်တကူ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲသလို ဥပမာတွေက ယုံချင်စရာကောင်းသလား။ ဒါကို စမ်းသပ်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ လေ့လာနေတဲ့ တိုက်ပွဲပုံစံ အဖြစ်ထွန်းဆုံးဒေသဖြစ်တဲ့ လက်တစ်ရှ်နယ်ကို ကြည့်ရအောင်။ ဒီလို ထုံးစံ အကဲဖြတ်မှုကတော့ လက်တစ်ရှ် ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တွေကို နိုဗားယား ဗရီးမီးယားသတင်းစာက (စက်တင်ဘာ ၉ ရက်နဲ့ ၁၁ ရက်ထုတ် သတင်းစာတွေမှာ) အပြစ်တင်တဲ့ပုံ ဖြစ်တယ်။ လက်တစ်ရှ် ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ် လေဘာပါတီ (ရုရှား ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ် လေဘာပါတီရဲ့… Read More »

ဗီ အိုင် လီနင်ပြောက်ကျားစစ် – အပိုင်း(၂)—-ထွန်းဇင်အောင် မာ့က်စ်ဝါဒရေးရာ အဆိုပြုချက်တွေကို ထူထောင်ပြီးပြီမို့ ကျွန်တော်တို့ ရုရှားတော်လှန်ရေးကို ကြည့်ကြစို့။ တော်လှန်ရေးကဖန်တီးခဲ့တဲ့ တိုက်ပွဲပုံစံတွေရဲ့ သမိုင်းကြောင်းအရဖြစ်ထွန်းမှုကို ပြန်စဉ်းစားကြည့်ရအောင်။ အရင်ဆုံး အလုပ်သမားတွေရဲ့ စီးပွားရေးသပိတ်တိုက်ပွဲတွေ (၁၈၉၆-၁၉၀၀) ရှိခဲ့တယ်။ နောက် အလုပ်သမားတွေနဲ့ ကျောင်းသားတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးဆန္ဒပြပွဲတွေရှိတယ် (၁၉၀၁-၁၉၀၂)။ လယ်သမား သူပုန်ထမှုကြီးတွေရှိတယ် (၁၉၀၂)။ ဆန္ဒပြပွဲတွေနဲ့ အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံ ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ လူထုနိုင်ငံရေးသပိတ်တွေရဲ့အစ (ရော့စ်တော့ ၁၉၀၂၊ ၁၉၀၃ ခုနှစ် နွေရာသီ သပိတ်တိုက်ပွဲတွေ၊ ၉ ရက် ဇန်နဝါရီ ၁၉၀၅)။ ရုရှားပြည်လုံးကျွတ် နိုင်ငံရေးသပိတ်ကြီး။ နောက် တဆက်တည်းပါလာတဲ့ ဒေသအလိုက် ခံတပ်တိုက်ပွဲတွေ (အောက်တိုဘာ ၁၉၀၅)။ လူထု ခံတပ်တိုက်ပွဲနဲ့ လက်နက်ကိုင်အုံကြွမှု (ဒီဇင်ဘာ ၁၉၀၅)။ ငြိမ်းချမ်းတဲ့ ပါလီမန်တိုက်ပွဲ (ဧပြီ-ဇွန် ၁၉၀၆)။ တပ်တွင်းပုန်ကန်မှုတချို့ (ဇွန် ၁၉၀၅-ဇူလိုင် ၁၉၀၆)နဲ့ လယ်သမား သူပုန်ထမှုတချို့ (၁၉၀၅ ဆောင်းဦးနဲ့ ၁၉၀၆ ဆောင်းဦး)။ဒါတွေက အထွေထွေ… Read More »