အရေးတော်ပုံဂျာနယ်အညွှန်း
သန်းထိုက်အောင်
ဇွန် ၂၀၂၄
(ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ၈၅ နှစ်မြောက် ပါတီမွေးနေ့အထိမ်းအမှတ်မှာ ဖော်ပြမယ့်ဆောင်းပါးဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဆောင်းပါးဟာ သုတေသီ သန်းထိုက်အောင် ရေးသားပြုစုတဲ့ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်အညွှန်းရဲ့ နိဒါန်းပိုင်းသာဖြစ်ပါတယ်။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်အညွှန်း သုတေသနစာတမ်းအပြည့်အစုံကို ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ပါတီဝဘ်ဆိုက်မှာ ဖော်ပြထားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။)
အပိုင်း (၁)
၁။ နိဒါန်း
ကျနော်တို့တတွေ အကြောင်းအရာတရပ်ကိုသိလိုတဲ့အခါ စာအုပ်စာပေစုံလင်လှတဲ့ စာကြည့်တိုက်ကြီးတွေဆီ မဖြစ်မနေ သွားရပါတယ်။ ကိုယ်ရှာဖွေတဲ့အကြောင်းအရာကို ရှာဖွေစမှာ မျက်စေ့သူငယ်နားသူငယ် ဖြစ်နေတာကို စာကြည့်တိုက်နဲ့ စာကြည့်တိုက်ဝန်ထမ်းတွေကနှစ်သိမ့်ပေးရင်း မျက်စိဖွင့် နားဖွင့်ပေးပါတယ်။ စာကြည့်တိုက်မှူးတွေ စာကြည့်တိုက်သမားတွေဟာ ကျနော်တို့အားကိုးရာပုဂ္ဂိုလ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့တွေကို လူကိုယ်တိုင် မမေးမြန်းဖြစ်နိုင်ခဲ့ရင်တောင် စာကြည့်တိုက်ပညာရပ်နဲ့ သူတို့တွေပြုစုထားတဲ့စာစုစာရင်းတွေ၊ အညွှန်းတွေကလည်း ကျနော်တို့အတွက် ရတနာသိုက်မြေပုံတွေဖြစ်ပါတယ်။ စာကြည့်တိုက်ပညာရဲ့အရေးပါပုံတခုက စာရှာစာပြုသူတွေ လွယ်ကူစေဖို့ စာကြည့်တိုက်သမားတွေက ကြိုးကုတ်အားထုတ်ပြီးပြုစုပေးတဲ့ အညွှန်းတွေ၊ စာစုစာရင်းတွေပါ။
ခေတ်သစ်မြန်မာ့အရေးကိုလေ့လာမယ်ဆိုရင် အစဉ်အလာကြီးမားလှတဲ့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့အခန်းကဏ္ဍကို လုံးဝချန်လှပ်ထားလို့ မရပါဘူး။ ခေတ်သစ်မြန်မာ့သမိုင်းကို ယထာဘူတကျကျ ဆင်ခြင်သုံးသပ်နိုင်ဖို့နဲ့ သက်တမ်းအရှည်ကြာဆုံးနိုင်ငံရေးပါတီကြီးဖြစ်တဲ့ ကွန်မြူနစ်ပါတီအကြောင်းတို့ကို ဂဃနဏ သိရှိနိုင်ဖို့ရာ ဘက်ပေါင်းစုံက ရှုမြင်သုံးသပ်နိုင်ဖို့လိုပါတယ်။ ဘက်တဘက်တည်းက ရေးသားပြောဆိုတာကို လက်ခံနေလို့မရပါ။
အာဏာရအစိုးရအဆက်ဆက် နည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ ဖိနှိပ်ပိတ်ပင်တားဆီးတဲ့ကြားကနေ အခက်အခဲမျိုးစုံကိုကျော်လွှားပြီး ထုတ်ဝေထားခဲ့တဲ့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ စာအုပ်စာစောင်တွေကိုလည်း ရှာဖွေဖတ်ရှုဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီအခါမှာ များမြောင်လှတဲ့ဂျာနယ်တွေ၊ စာစောင်တွေထဲမှာပါတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို အလွယ်တကူဖွေရှာနိုင်ဖို့ရာ စာစောင် ဂျာနယ်အညွှန်းတခု လိုအပ်လာပါတယ်။
အညွှန်းဆိုတာ “စာရင်း၊ ကျမ်းစသည်တွင် ပါဝင်သောအခန်း၊ ခေါင်းစဉ်စသည်ကို စာမျက်နှာအစဉ်အတိုင်း ညွှန်ပြသော ဇယား” လို့ မြန်မာအဘိဓာန်အကျဉ်းချုပ် (၅၅) က ဖွင့်ဆိုပါတယ်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်ထုတ် ခရီးဆောင် မြန်မာအဘိဓာန် (၃၈၀) မှာတော့ “စာအုပ်ပါ အကြောင်းအရာကို ရှာဖွေရလွယ်အောင်ညွှန်ပြချက်”လို့ ဆိုပါတယ်။ ပြတယ်၊ ဖော်ပြတယ်၊ ညွှန်တယ်၊ ညွှန်ပြတယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။
အညွှန်းဆိုတာ စာတအုပ်၊ ကျမ်းတစောင် (ဒါမှမဟုတ်) စာအုပ်ပေါင်း ကျမ်းပေါင်းများစွာထဲမှာပါတဲ့ အမည်၊ ဝေါဟာရ၊ ပညာရပ်၊ နေရာနဲ့ တခြားအကြောင်းအရာအချက်အတွေကို အက္ခရာစဉ်အတိုင်းစီစဉ်ပြီး စာမျက်နှာနံပါတ်နဲ့တကွ တိတိကျကျဖော်ညွှန်းထားတဲ့ အသေးစိတ်စာရင်း ဖြစ်ပါတယ်။ အညွှန်းကို ကျမ်းစာအုပ်ထဲမှာထည့်သွင်းပြီး တွဲလျက်လည်း ပြုစုတတ်ကြသလို သီးခြားခွဲထုတ်ပြီးလည်း ပြုစုထုတ်ဝေလေ့ရှိပါတယ်။ ကျမ်းတစောင်ပေတဖွဲ့ဟာ ဘယ်လောက်ပဲ ကောင်းနေပါစေ အညွှန်းမပါရင် ပါဝင်တဲ့အကြောင်းအရာတွေကို အလွယ်တကူတွေ့နိုင်ဖို့ရာ ခက်ခဲပါတယ်။ ပြည့်စုံမှုလည်းမရှိနိုင်ပါ။ အညွှန်းမပါရင် လေ့လာစာဖတ်သူတွေ ပင်ပန်းဆင်းရဲတတ်ပါတယ်။ သုတေသနပြုရေးမှာလည်း ကြန့်ကြာတတ်ပါတယ်။ အညွှန်းပါရင် အညွှန်းကောင်းရင် လိုရာကိုအချိန်တိုတိုနဲ့သိရှိနိုင်ပြီး လေ့လာသူတွေအတွက် အချိန်ကုန်လူပန်း သက်သာစေပါတယ်။ တကယ်တော့ အညွှန်းဟာ လိုရာခရီးကို လျင်မြန်ကောင်းမွန်စွာ ပို့ဆောင်ပေးနိုင်တဲ့ လမ်းညွှန် ဖြစ်ပါတယ်။
စာကြည့်တိုက်ဒီပလိုမာဘွဲ့အတွက် ကျောင်းသားတွေက စာရေးဆရာတွေရဲ့စာစုစာရင်းတွေ၊ စာနယ်ဇင်းတွေရဲ့ အညွှန်းတွေ၊ ဂျာနယ် မဂ္ဂဇင်းတခုစီရဲ့အညွှန်းတွေကို ပြုစုပေးကြရတယ်။ လေ့လာသူတွေအတွက် အသုံးဝင်ပြီးအလွန်တန်ဖိုးရှိပါတယ်။ မြန်မာပြည်က တက္ကသိုလ်ကောလိပ်တွေအပါအဝင် ပညာရေးဆိုင်ရာကျောင်း၊ ဌာနနဲ့ အဖွဲ့အစည်းဆိုတာတွေဟာ အုပ်ချုပ်သူအစိုးရရဲ့ လက်အောက်မှာရှိတဲ့အခါ ဘွဲ့ဒီဂရီရဖို့အတွက် ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အာဘော်အနေနဲ့ ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ ပြည့်သူ့အာဏာဂျာနယ်တို့၊ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်တို့ကို အညွှန်းအနေနဲ့ပြုစုဖို့ မစွမ်းနိုင်ခဲ့ကြပါ။ ဂျာနယ်တစောင်တလေလောက်ကိုတောင် စာကြည့်တိုက်မှာလည်း မထားရဲ၊ လက်ထဲဆောင်ဖို့ရာလည်း မဝံ့ရဲခဲ့ကြပါ။ အပြစ်ကို မဆိုလို၊ အဖြစ်ကို ဖော်ပြနေခြင်းသာ။ တကယ်တော့ သုတေသီ သောတုဇနတွေအတွက် ရှိသင့်ရှိထိုက်တဲ့ ဂျာနယ်အညွှန်းတစောင်လို့ ယူဆပါတယ်။ ဒီကွက်လပ်ကို ဖြည့်ချင်တဲ့စိတ်က ဦးဆောင်ပါတယ်။
အခါအခွင့်ကောင်းနဲ့ ကြုံရတာလည်း မင်္ဂလာတပါးပါပဲ။ အခါကောင်းဆိုတာက လာမဲ့ ၁၅ ဩဂုတ် ၂၀၂၄ ဟာ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ၈၅ နှစ်မြောက်မွေးနေ့ ဖြစ်ပါတယ်။ အခွင့်ကောင်းဆိုတာက စာအုပ်စာတမ်းတွေ ကိုင်တွယ်ဖတ်ရှုဖို့ရာခဲခက်လှပေမယ့် နည်းပညာအကူအညီနဲ့ အင်တာနက် ဝက်ဘ်ဆိုက်ကနေ လေ့လာဖတ်ရှုခွင့်ရခဲ့တာကို ဆိုလိုပါတယ်။ ကြည့်ရှုလေ့လာပြုစုနိုင်ဖို့ရာ ဆောင်ကျဉ်းကူညီပေးသူတွေကိုလည်း အထူးပဲကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
ဒီလိုအကြောင်းအချက်တွေနဲ့ပဲ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ၈၅ နှစ်မြောက်မွေးနေ့အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ပါတီကထုတ်ဝေတဲ့ ဂျာနယ်တစောင်ဖြစ်တဲ့ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ရဲ့အညွှန်းကို ပြုစုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဗဟိုစည်းရုံးရေးကော်မတီ၏ကြွေးကြော်သံ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ရဲ့အညွှန်းကို ပြုစုခွင့်ရတဲ့အတွက် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဂုဏ်ယူမိပါတယ်။ နောင် အခါအခွင့်သင့်ခဲ့ရင်လည်း ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ထုတ်ဝေထားတဲ့ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်နဲ့ ၂၁ – စာစဉ် တို့ရဲ့ အညွှန်းတွေကိုလည်း ဆက်လက်ပြုစုသွားမယ်လို့ သန္နိဋ္ဌာန်ချထားပါတယ်။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ရဲ့အညွှန်းကိုပြုစုရာမှာ အကန့်အသတ်အခက်အခဲတွေ တပုံတပင် ရှိနေတာကြောင့် လိုအပ်ချက်တွေများစွာ ရှိနိုင်ပါတယ်။ ပညာရှင်များအနေနဲ့ ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်သွားကြဖို့ကိုလည်း တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
၁၊ ၁။ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဂျာနယ်စာစောင်များထုတ်ဝေမှုနှင့် အရေးတော်ပုံဂျာနယ် နောက်ခံသမိုင်းအကျဉ်း
သခင်သန်းထွန်းရဲ့ရုပ်ပုံလွှာကို ဒဂုန်တာရာက ရေးဖွဲ့တဲ့အထဲမှာ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်အကြောင်းကို အခုလို တစွန်းတစ ဖော်ပြထားပါတယ်။
“လျှို့ဝှက်၍ထုတ်ဝေသော ‘အရေးတော်ပုံ’ အမည်ရှိစာတမ်းကို ၁၉၃၉ လောက်က ဖတ်လိုက်ရလေ၏။ ထို ‘အရေးတော်ပုံ’ ကား ပထမဆုံးသော ကွန်မြူနစ်ဂျာနယ်ဖြစ်ပေ၏” (တာရာ ၂၀၂၄၊ ၉၆)။
ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီကို ၁၅ ဩဂုတ် ၁၉၃၉ မှာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့လေတော့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီကို တည်ထောင်ပြီးစ ၁၉၃၉ ခုနှစ်အတွင်းမှာပဲ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ကို မရှေးမနှောင်းထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုရပါမယ်။
ဝါးခယ်မသခင်သိန်းမောင်ရဲ့ပြောပြချက်အရ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ကို စတင်ထုတ်ဝေစက ဖြူးတို့၊ တောင်ငူတို့မှာ ရိုက်ရတယ်။ ဆိုင်ကိုစတာပေပါတွေ၊ Wax paper တွေ ဝယ်ပြီး ရန်ကုန်ကန ပို့ပေးရတယ်။ နောက်မှ ရန်ကုန်ရွှေ့တယ်။ Wax paper မှာ ဆိုင်ကိုစတာ (cyclostyle) နဲ့ ရေးပြီး ဂက်စတင်နာနဲ့လှည့်ထုတ်ရတယ်။ Wax paper ကို လက်ရေးနဲ့ အများဆုံးရေးရသူက သခင်ဗဟိန်းဖြစ်ပါတယ်။ ဖက်ဆစ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေးတွေရေးပြီး ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အသံအနေနဲ့ ထုတ်ဝေခဲ့ကြတာပါ (သိန်းမောင် ၂၀၁၈၊ ၁၃-၁၄)။
အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ကို ဖက်ဆစ်ဂျပန်တို့ ဗမာပြည်တွင်း ရောက်မလာသေးခင်က ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီက လျှို့ဝှက်ထုတ်ဝေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ များများထုတ်ခွင့်မရခဲ့ဘဲ ဂျပန်တွေ ဝင်ရောက်လာတဲ့အခါ ဂျာနယ်ထုတ်ဝေတာကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်ရပါတယ် (ဗကပ ၂၀၁၀၊ ၂)။ ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးကြီး အောင်မြင်ပြီးဆုံးခါနီး ၃ မေ ၁၉၄၅ မှာ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီဟာ မြေအောက်လျှို့ဝှက်ပါတီအဖြစ်ကနေ ဗြောင်လှုပ်ရှားနိုင်တဲ့ပါတီအဖြစ် တရားဝင် ပေါ်ထွက်လာခဲ့တယ် (ဝင်းတင့်ထွန်း ၂၀၁၃၊ ၆၈-၇၀)။
တရားဝင်လှုပ်ရှားနိုင်လာခဲ့တဲ့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီဟာ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ကို ပါတီရဲ့အာဘော်အနေနဲ့ ၂၉ စက်တင်ဘာ ၁၉၄၅ မှာ စတင်ထုတ်ဝေခဲ့တယ် (ဝင်းတင့်ထွန်း ၂၀၁၇၊ ၄၇)။ အဲဒီအချိန်တုန်းက နိုင်ငံရေးဦးဆောင် အဖွဲ့ဝင်တဦးဖြစ်တဲ့ သခင်ဗဟိန်းက ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ရဲ့ အယ်ဒီတာချုပ်တာဝန်ယူခဲ့ပါတယ် (ဗသိန်းတင် ၁၉၈၇၊ ၁)။ ဗိုလ်မှူးချစ်ကောင်းတို့၊ သခင်သန်းမြိုင်တို့လည်း အယ်ဒီတာအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဂျာနယ်ကို R. 14 ၁၃၈ ဗားကရာလမ်း၊ ပြည်သူ့အာဏာပုံနှိပ်တိုက်မှာပဲ ရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။ အဖိုးက တစောင်မှ တကျပ်ပါ (ချစ် ၂၀၁၄၊ ၁၂၆)။
ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ဟာ ၁၉၄၅ ခုနှစ်ကနေ ၁၉၄၈ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ သဘောတရားရေး၊ စည်းရုံးရေး၊ ဝါဒဖြန့်ချိရေးလက်နက်အဖြစ် အပတ်စဉ်ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်ဆန်းပိုင်းမှာ ကွန်မြူနစ် ဆိုရှယ်လစ်ပဋိပက္ခဟာ ပိုမိုပြင်းထန်လာတယ်။ အာဏာရဆိုရှယ်လစ်တွေက သတင်းစာတိုက်တွေကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ အစီအစဉ်တကျ ဖျက်ဆီးခဲ့ကြတယ်။ အိုးဝေ၊ ပြည်သူ့ဟစ်တိုင်နဲ့ စီးပွားရေးသတင်းစာတိုက်ကြီး ၃ တိုက်ကို ၁၂ မတ် ၁၉၄၈ မှာ ဆိုရှယ်လစ်ခေါင်းဆောင်တချို့ဦးစီးပြီး အတင်းဝင်ရောက်ရိုက်ချိုးဖျက်ဆီးခဲ့တယ်။ ၂၅ မတ် ၁၉၄၈ မှာ ပြည်သူ့အာဏာ ဂျာနယ်တိုက် ချိတ်ပိတ်ခံလိုက်ရတယ် (ဝင်းတင့်ထွန်း ၂၀၁၃၊ ၇၁-၇၃)။
ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေး နှစ်ပတ်လည်နေ့ (၂၇ မတ် ၁၉၄၈) ညသန်းခေါင်ကျော်မှာ ကွန်မြူနစ်ခေါင်းဆောင်တွေ လူစုံနေတုန်း ကွန်မြူနစ်ပါတီဌာနချုပ်ရုံးကိုဝိုင်းပြီး ဗ.က.ပ ခေါင်းဆောင်တွေအားလုံးကို ဖမ်းဆီးထောင်ချနှိမ်နင်းဖို့ ဆိုရှယ်လစ်ဝန်ကြီး ဦးကျော်ငြိမ်းက အကွက်ချကြိုတင်ပြင်ဆင်ပါတယ်။ ကွန်မြူနစ်ခေါင်းဆောင်တွေဟာ ဗိုလ်သက်ထွန်းရဲ့ အချိန်မီ ကြိုတင်သတိပေးချက်အရ လက်မတင်ကလေး ရှောင်တိမ်းနိုင်ခဲ့ကြတယ်။ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီဟာ အကြမ်းဖက် နှိပ်စက်လာတဲ့အုပ်ချုပ်သူအစိုးရကို လက်နက်ကိုင်နည်းနဲ့ ပြန်လည်တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်သွားဖို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး ပြည်သူ့ဒီမိုကရေစီတော်လှန်ရေး ကြီးကို ၂၈ မတ် ၁၉၄၈ မှာ စတင်ကြောင်း ကြေညာတိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ပါတယ် (ဝင်းတင့်ထွန်း ၂၀၁၇၊ ၉၀-၉၁)။
လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးရဲ့အစမှာတော့ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ကို မထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့ပါ။ ၁၉၅၀-၅၁ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ကို လစဉ်ထုတ် သဘောတရားရေးဂျာနယ်အနေနဲ့ ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။ ဒုတိယအကြိမ် ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ ဒီဂျာနယ်ရဲ့သက်တမ်းဟာ တနှစ်လောက်ပဲခံခဲ့တယ်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ်မှာ တတိယအကြိမ် ထပ်မံထုတ်ဝေခဲ့တယ်။ သက်တမ်းကာလ တပတ်လောက်ပါပဲ။ ၁၉၆၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ မှာ စတုတ္ထအကြိမ်ထုတ်ဝေခဲ့သေးတယ်။ ၁၉၈၇ ခုနှစ်ရောက်မှ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ကို ပဉ္စမအကြိမ်အနေနဲ့ ပြန်လည်ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့တော့တယ် (စာတည်းအဖွဲ့ ၂၀၁၄၊ ၂၇၇)။ ပဉ္စမအကြိမ်အဖြစ် ပြန်လည်ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၁ ကို ၁၅ ဩဂုတ် ၁၉၈၇ ရက်စွဲနဲ့ စတင်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။
၁၉၉၉ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်နဲ့အတူ ၂၁ – စာစဉ်ကိုလည်း တပြိုင်နက်တည်း ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။ ၂၁ – စာစဉ်ကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်မှာ အမှတ် ၁၄ အထိ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့တယ်။ ၂၁ – စာစဉ် ထုတ်ဝေမှုရပ်ဆိုင်းသွားပေမယ့် ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ထုတ်ဝေမှုကတော့ ဖြည်းဖြည်းမှန်မှန် တည်ငြိမ်ရင့်ကျက်စွာ ဆက်လက်ခရီးနှင်ခဲ့တယ်။
၂၀၁၀ ခုနှစ်အတွင်း ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၃၂ ကို ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့သလို ၁ နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၀ မှာတော့ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ကိုပါ ပြန်လည်ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့တယ်။ ၂၀၁၀ အလွန် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းမှာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် NLD ဟာဥပဒေတွင်း နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုတွေကို လုပ်နိုင်တော့မှာမဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံရေးဟာကွက်ကြီးဖြစ်လာနိုင်တယ်။ ဒီဟာကွက်ကို ယာယီဖြည့်ဆည်းဖို့ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် ထုတ်ဝေရခြင်း ဖြစ်တယ်လို့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (ဗဟို) က ဆိုပါတယ် (ဗကပ ၂၀၁၀၊ ၂)။
ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာကြီး ပြီးတဲ့နောက်မှာ ပြည်သူကိုစည်းရုံးတဲ့အလုပ် ပိုပြီးလုပ်နိုင်ဖို့ စဉ်းစားထားပါတယ်။ ‘ပြည်သူ့အာဏာ’ ကို သဘောတရားရေးဂျာနယ်အဖြစ်ထုတ်ဝေပြီး လတ်တလောနိုင်ငံရေးကိစ္စများကို ဗကပရဲ့ အာဘော်အဖြစ်ဖော်ပြနိုင်တဲ့ ‘အရေးတော်ပုံဂျာနယ်’ ထုတ်ဖို့ စီစဉ်နေပါကြောင်း ၂၀၁၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလထုတ် ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၃၂ ထဲက “၆၅ နှစ်ခရီး” မှာ ဖော်ပြရေး သားထားပါတယ်။
ဂျာနယ်အတွက် စာမူရှင်တွေဆီကို စာမူတောင်းခံရာမှာလည်း အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ထဲမှာ စာတည်းအဖွဲ့က အခုလိုမျိုး တောင်းခံခဲ့ပါတယ်။
“၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေ တိုက်ဖျက်ရေး၊ ပြည်သူ့အင်အားစုစည်းရေးရည်မှန်းချက်ဖြင့် အရေးတော်ပုံဂျာနယ်အတွက် စာမူများ ဖိတ်ခေါ်အပ်ပါတယ်။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ကို တော်လှန်ရေးကာလတလျှောက် ရေရှည်ထုတ်ဝေသွားမှာဖြစ်ပါတယ်” (စာတည်းအဖွဲ့ ၂၀၁၀၊ ၅)။
အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ကို တနှစ်မှာ ၂ အုပ်၊ ၃ အုပ်၊ တချို့နှစ်တွေမှာ လေးငါးအုပ်အထိ ထုတ်ဝေနိုင် ခဲ့ပါတယ်။ တပြိုင်နက်တည်းမှာပဲ ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်ကိုထုတ်ဝေလာခဲ့တာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ ပြည်သူ့ အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၄၃ အထိ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။
အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ကို ၂၀၁၀ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလကနေ ၂၀၂၃ နှစ်ကုန်အထိ အတွဲ ၁ (၁၂) အုပ်၊ အတွဲ ၂ (၁၂) အုပ်၊ နဲ့ အတွဲ ၃ (၆) အုပ်၊ စုစုပေါင်း အုပ်ရေ ၃၀ ထုတ်ဝေပြီးခဲ့ပါပြီ။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ရဲ့ နှစ်အလိုက်ထုတ်ဝေမှုကို ဖော်ပြပါ့မယ်။ ထုတ်ဝေတဲ့ခုနှစ်၊ အုပ်ရေ၊ အတွဲ၊ အမှတ်၊ ထုတ်ဝေတဲ့လ တို့ပါ တပါတည်းတွဲဖက်ပြီး အောက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
၂၀၁၀ [၂ အုပ်] – တွဲ ၁၊ မှတ် ၁ (နို)။ တွဲ ၁၊ မှတ် ၂ (ဒီ)။
၂၀၁၁ [၅ အုပ်] – တွဲ ၁၊ မှတ် ၃ (ဖေ)။ တွဲ ၁၊ မှတ် ၄ (ဧ)။ တွဲ ၁၊ မှတ် ၅ (ဇူ)။ တွဲ ၁၊ မှတ် ၆ (စက်)။ တွဲ ၁၊ မှတ် ၇ (နို)။
၂၀၁၂ [၃ အုပ်] – တွဲ ၁၊ မှတ် ၈ (မတ်)။ တွဲ ၁၊ မှတ် ၉ (ဇူ)။ တွဲ ၁၊ မှတ် ၁၀ (အောက်)။
၂၀၁၃ [၁ အုပ်] – တွဲ ၁၊ မှတ် ၁၁ (မတ်)။
၂၀၁၄ [၃ အုပ်] – တွဲ ၁၊ မှတ် ၁၂ (ဇန်)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၁ (မေ)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၂ (ဩ)။
၂၀၁၅ [၁ အုပ်] – တွဲ ၂၊ မှတ် ၃ (ဇူ)။
၂၀၁၆ [၄ အုပ်] – တွဲ ၂၊ မှတ် ၄ (ဧ)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၅ (ဇူ)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၆ (ဩ)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၇ (နို)။
၂၀၁၇ [၂ အုပ်] – တွဲ ၂၊ မှတ် ၈ (မတ်)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၉ (ဩ)။
၂၀၁၈ [၃ အုပ်] – တွဲ ၂၊ မှတ် ၁၀ (ဇန်)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၁၁ (မေ)။ တွဲ ၂၊ မှတ် ၁၂ (ဩ)။
၂၀၁၉ [၁ အုပ်] – တွဲ ၃၊ မှတ် ၁ (မတ်)။
၂၀၂၀ [၃ အုပ်] – တွဲ ၃၊ မှတ် ၂ (ဇန်)။ တွဲ ၃၊ မှတ် ၃ (ဇွန်)။ တွဲ ၃၊ မှတ် ၄ (ဒီ)။
၂၀၂၁ [၁ အုပ်] – တွဲ ၃၊ မှတ် ၅ (ဒီ)။
၂၀၂၃ [၁ အုပ်] – တွဲ ၃၊ မှတ် ၆ (ဇန်)။
၁၊ ၂။ စီစဉ်ထားရှိပုံ
အရေးတော်ပုံဂျာနယ်အညွှန်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် အပိုင်း ၃ ပိုင်း ခွဲခြားတင်ဆက်ထားပါတယ်။ အပိုင်း ၁ နိဒါန်းပိုင်းမှာ အညွှန်းကို ပြုစုရတဲ့ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ အသုံးပြုနိုင်ဖို့အတွက်စီစဉ်ထားရှိပုံတို့ကို လမ်းညွှန်ဖော်ပြထားပါတယ်။ အပိုင်း ၂ မှာ စာရေးသူအမည်ကဏ္ဍနဲ့ပညာရပ်ကဏ္ဍ နှစ်ခုပါဝင်ပြီး စာရေးသူအမည်အနေနဲ့ရှာရှာ၊ စာခေါင်းစီးနဲ့ပဲရှာရှာ၊ ပညာရပ်အနေနဲ့ပဲရှာရှာ အလွယ်တကူတွေ့ရှိနိုင်စေဖို့ အညွှန်းပြုစုထားပါတယ်။
အပိုင်း ၃ မှာတော့ ဂျာနယ်တအုပ်ချင်းရဲ့ အပြင်ပန်းဖွဲ့စည်းပုံ သွင်ပြင်လက္ခဏာအပါအဝင် ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုက်ကနေ တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်ရယူဖတ်ရှုနိုင်မယ့် အင်တာနက်အချိတ်အဆက်လင့် Link တွေကို ဖော်ပြ ထားပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် မိမိလိုရာ အကြောင်းအရာအချက်အလက်ကို အပိုင်း ၁ ရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်အတိုင်း အပိုင်း ၂ မှာ ရှာဖွေမယ်။ အပိုင်း ၂ မှ ရရှိလာတဲ့ ဖော်ပြချက်အညွှန်းအတိုင်း အပိုင်း ၃ မှာရှိတဲ့ သက်ဆိုင်ရာဂျာနယ် အတွဲ၊ အမှတ်ကို လွယ်လင့်တကူ ရှာဖွေချိတ်ဆက်ရယူနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
အပိုင်း ၂ အညွှန်းမှာရှိတဲ့ စာရေးသူအမည်ကဏ္ဍနဲ့ ပညာရပ်ကဏ္ဍတွေမှာ စီစဉ်ထားပုံကိုလည်း ဆိုပါဦးမယ်။ စာရေးသူအမည်ကဏ္ဍမှာ စာရေးသူတွေရဲ့နာမည်တွေကို အက္ခရာစဉ်အလိုက် ရေးသားဖော်ပြထားပါမယ်။ စာရေးသူ တဦးချင်းရဲ့အမည်အောက်မှာ စာရေးသူက ဂျာနယ်ထဲမှာရေးသားထားခဲ့သမျှ ကဗျာ၊ ဆောင်းပါး၊ ပြဇာတ်နဲ့ ဝတ္ထု အားလုံးတို့ရဲ့အမည်တွေကိုလည်း အက္ခရာစဉ်အတိုင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။
စာရေးသူတယောက်ချင်းရဲ့အမည်အောက်မှာ သူရေးသမျှစာတခုချင်းကို (၁) စာခေါင်းစီး၊ (၂) သက်ဆိုင်ရာ ဂျာနယ်စာစောင်ရဲ့ အတွဲ၊ အမှတ်၊ ထုတ်ဝေတဲ့ (လနဲ့ ခုနှစ်)၊ စာမျက်နှာနံပါတ် (အစ-အဆုံး) တို့ကို အစဉ်လိုက် ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဆုံးသတ်မှာတော့ သက်ဆိုင်ရာပညာရပ်ကဏ္ဍရဲ့ အတိုကောက်စာလုံးကို လေးထောင့်ကွင်းထဲမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ နမူနာအနေနဲ့ အောက်မှာ ဖော်ပြပါ့မယ်။
ဖိုးသံ (လူထု)
ကိုလေးမောင်နဲ့ ကျွန်တော်။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၁၊ အမှတ် ၆ (စက် ၂၀၁၁)၊ ၄၄-၄၆။ [ဆ/ထုပ်]
ဗမာစာ ကပြားစာ မဖြစ်စေလိုပါ။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၁၊ မှတ် ၁ (နို ၂၀၁၀)၊ ၁၉-၂၀။ [ဆ/စာ]
ပညာရပ်ကဏ္ဍမှာတော့ အထက်ကဆိုခဲ့တဲ့စာရေးသူအမည်ကဏ္ဍမှာ ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်တဲ့ ကဗျာ၊ ဆောင်းပါး၊ ပြဇာတ်နဲ့ ဝတ္ထုတွေရဲ့ခေါင်းစီးတွေကို အက္ခရာစဉ်အတိုင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဖော်ပြရာမှာ (၁) ခေါင်းစီး၊ (၂) စာရေးသူအမည်၊ (၃) ဂျာနယ်အတွဲ၊ အမှတ်နဲ့ စာမျက်နှာ (စ-ဆုံး) တို့ကို အစဉ်လိုက် စဉ်ထားပါတယ်။ နမူနာအနေနဲ့ ဆောင်းပါး အတ္ထုပ္ပတ္တိ [ဆ/ထုပ်] ထဲက စာခေါင်းစီး ၂ ခုကို ထုတ်ပြပါ့မယ်။
ကိုလေးမောင်နဲ့ ကျွန်တော်။ ဖိုးသံ (လူထု)။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၁၊ အမှတ် ၆ (စက် ၂၀၁၁)၊ ၄၄-၄၆။
ကျွန်တော်မမေ့နိုင်တဲ့ လေထီးဗိုလ်အုန်းမောင်။ ရဲဘော်ဖိုးသံချောင်း။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၁၊ မှတ် ၃ (ဖေ ၂၀၁၁)၊ ၂၃-၂၄။
စာရေးသူရဲ့ နာမည်ကို ပညာရပ်ကဏ္ဍမှာ စာရင်းသွင်းတဲ့အခါ မူရင်းကလောင်အမည်အတိုင်း ဖော်ပြထားပေမယ့် စာရေးသူအမည်ကဏ္ဍမှာ စာရင်းသွင်းတဲ့အခါမှာတော့ အမည်ရှေ့မှာပါတဲ့ (ကို၊ ဒေါ်၊ ဒေါက်တာ၊ မ၊ မောင်၊ ရဲဘော်၊ သခင်၊ ဦး… အစရှိတဲ့) ဂုဏ်ထူးဝိသေသတွေကို နောက်ကိုပို့ထားပါတယ်။ သို့ပေမယ့် စာရေးသူရဲ့ မူလကလောင်အမည်နဲ့ ရှာခဲ့ရင်လည်း အလွယ်တကူတွေ့ရှိနိုင်စေဖို့ “ကြည့်” အညွှန်းနဲ့ လမ်းစဖော်ပေးထားပါတယ်။ သာဓကအနေနဲ့ ပြောပါ့မယ်။ ကလောင်နာမည် “ရဲဘော်ဖိုး သံချောင်း” ရဲ့ စာတွေကိုရှာချင်ရင် စာရေးသူအမည်ကဏ္ဍထဲက “ရဲဘော်ဖိုးသံချောင်း” နေရာမှာ “ဖိုးသံချောင်း၊ ရဲဘော်” ကို “ကြည့်” လို့ ညွှန်းထားပါလိမ့်မယ်။ အောက်မှာ နမူနာ ကြည့်ပါ။
ရဲဘော်ဖိုးသံချောင်း
ဖိုးသံချောင်း၊ ရဲဘော် (ကြည့်)
ဒီနေရာမှာ ပိုမိုရှင်းလင်းစေဖို့အတွက် မူရင်းကလောင်အမည် “ရဲဘော်ဖိုးသံချောင်း” ကို ရိုးရိုးစာလုံးနဲ့ပဲဖော်ပြပြီး စာရင်းသွင်းအသုံးပြုမယ့် “ဖိုးသံချောင်း၊ ရဲဘော်” ကိုတော့ စာလုံးမည်း (Bold) နဲ့ဖော်ပြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စာလုံးမည်းနဲ့ ဖော်ပြထားတဲ့ “ဖိုးသံချောင်း၊ ရဲဘော်” နေရာကိုသွားကြည့်မှသာ ကိုယ်ရှာဖွေလိုတဲ့ စာရေးသူ “ရဲဘော်ဖိုးသံချောင်း” ရေးသားခဲ့တဲ့စာတွေရဲ့ အညွှန်းကို တွေ့ရမှာပါ။ စာရေးသူအမည်ကဏ္ဍမှာ စာရင်းသွင်းအသုံးပြုမယ့် စာရေးသူတိုင်းရဲ့အမည်ကို စာလုံးမည်းနဲ့သာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
တခါတရံမှာ စာရေးသူဟာ တဦးတယောက်တည်းလို့ယူဆရမယ့်သူတွေကို တွေ့ရပါတယ်။ ဗတိုးရှိန် နဲ့ ဗတိုးရှိန် (မုံရွာ)၊ ဘဝင်း နဲ့ ရဲဘော်ဘဝင်း၊ မိုးဦး နဲ့ မောင်မိုးဦး၊ မောင်မောင်လတ် နဲ့ ရဲဘော်မောင်မောင်လတ် …အစရှိသဖြင့် တွေ့ရတဲ့အခါ သက်ဆိုင်ရာဂျာနယ်ထဲမှာဖော်ပြထားတဲ့ ကလောင်နာမည်အတိုင်းသာ စာရေးသူအမည်ကို နှစ်မျိုးတွေ့ရင် နှစ်မျိုး၊ သုံးမျိုးတွေ့ရင် သုံးမျိုးစလုံး စာရင်းသွင်းဖော်ပြထားပါတယ်။
တချို့ဆောင်းပါး ခေါင်းစီးက နှစ်ဆင့်ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင် ခေါင်းစဉ်ငယ်ကိုသာ စာခေါင်းစီးအဖြစ်သုံးပြီး ရှေ့မှာထားပါတယ်။ ခေါင်းစဉ်ကြီးကိုတော့ ခေါင်းစဉ်ငယ်ရဲ့ နောက်မှာထားလိုက်ပါတယ်။ စာခေါင်းစီးကို အက္ခရာစဉ်အရစီလိုက်ရတဲ့အခါ ဆောင်းပါးအမှတ်စဉ်ဟာ ရှေ့နောက်လွဲသွားတာ ကြုံရနိုင်ပါတယ်။ အောက်မှာ နမူနာကြည့်ပါ။
ဖေဖေမမေ့နိုင်တဲ့ မိတ္ထီလာမြို့၊ ကျွန်မဆက်၍ရေးချင်သော ဖေဖေ့အကြောင်းများ ဆောင်းပါးအမှတ် (၂၁)။ လှကျော်ဇော။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၁၊ မှတ် ၃ (ဖေ ၂၀၁၁)၊ ၂၀-၂၁။
ရခိုင်ရိုးမက အပြန်၊ ကျွန်မဆက်ရေးချင်သော ဖေဖေ့အကြောင်းများ အမှတ် (၂၀)။ လှကျော်ဇော။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၁၊ မှတ် ၁ (နို ၂၀၁၀)၊ ၄-၅။
တချို့ဆောင်းပါးတွေက ဘာသာပြန်ဆောင်းပါးဖြစ်ပေမယ့် ဘာသာပြန်သူရဲ့နာမည်ကို ဖော်ပြမထားရင် မူရင်းစာရေးသူအမည်နဲ့သာ ဖော်ပြထားလိုက်ရပါတယ်။
ဂေါ်ကီ
လီနင်နှင့် တွေ့ကြတုန်းက။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၂၊ မှတ် ၁၁ (မေ ၂၀၁၈)၊ ၆၇-၆၉။ [ဆပြန်/ထုပ်]
အိန်ဂယ်၊ ဖရက်ဒရစ်
ကွန်မြူနစ်ဝါဒ၏ မူများ (Principles of Communism)။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၁၊ မှတ် ၅ (ဇူ ၂၀၁၁)၊ ၇၇-၈၁။ [ဆပြန်/မ]
တချို့ဆောင်းပါးတွေမှာလည်း စာရေးသူအမည်မပါရှိတာ တွေ့ရတတ်တယ်။ တာဝန်ခံဖော်ပြသူအဖြစ် စာတည်းအဖွဲ့ (အရေးတော်ပုံဂျာနယ်) ကို သုံးထားပါတယ်။
စာတည်းအဖွဲ့ (အရေးတော်ပုံဂျာနယ်)
ကလာရာဇက်ကင်းအား သတိရခြင်း။ အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၂၊ မှတ် ၁၁ (မေ ၂၀၁၈)၊ ၅၂-၅၅။ [ဆပြန်/ထုပ်]
စာရေးသူတိုင်းရဲ့ စာအားလုံးကို မှတ်ချက် (Annotation) ရေးမပေးနိုင်ပေမယ့် လိုအပ်မယ်ထင်တဲ့ တချို့စာတွေကိုတော့ စာရေးသူကဏ္ဍမှာ မှတ်ချက်အကျဉ်း ရေးပေးထားပါတယ်။
၁၊ ၂၊ ၁။ အက္ခရာစဉ်
အညွှန်းဆိုတာ စာအုပ်မှာဖော်ပြထားတဲ့ အကြောင်းအရာအချက်အလက်တွေ ဘယ်နေရာ ဘယ်စာမျက်နှာမှာရှိတယ်ဆိုတာ အလွယ်တကူသိရှိနိုင်ဖို့ စီစဉ်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ စီစဉ်တဲ့အခါ အက္ခရာစဉ်အတိုင်း စီရပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒီအညွှန်းမှာ သုံးစွဲမယ့် အက္ခရာစဉ်နည်းကို ဦးစွာဆိုရပါမယ်။ အက္ခရာစဉ်ရာမှာ မြန်မာစာအဖွဲ့ကထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အဘိဓာန် အက္ခရာစဉ်စနစ်အတိုင်း သုံးစွဲထားပါတယ်။
အရေးတော်ပုံဂျာနယ်ထဲမှာ စာရေးသူနာမည်တွေနဲ့ စာခေါင်းစီးတွေကို မြန်မာအက္ခရာနဲ့သာမက မြန်မာကိန်းဂဏန်း ရက်စွဲတွေ၊ အင်္ဂလိပ်အက္ခရာ၊ အင်္ဂလိပ်ကိန်းဂဏန်းရက်စွဲတွေနဲ့လည်း ရေးသားထားတာတွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်မို့ မြန်မာအက္ခရာ (က မှ အ) အားလုံးရဲ့နောက်မှာ မြန်မာကိန်းဂဏန်းများနဲ့ စတင်တဲ့ အမည်များ၊ စာများကို စီစဉ်ထားပါတယ်။ ကိန်းဂဏန်းတွေ၊ ရက်စွဲတွေကို စဉ်ရာမှာလည်း ငယ်စဉ်ကြီးလိုက် (၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄၊ ၅၊ ၆၊ ၇၊ ၈၊ ၉ ….) အနုအရင့်အလိုက် စီစဉ်ထားပါတယ်။ မြန်မာအက္ခရာ၊ မြန်မာကိန်းဂဏန်း ရက်စွဲတွေရဲ့ နောက်မှာမှ အင်္ဂလိပ်အက္ခရာ (A – Z)၊ အင်္ဂလိပ်ကိန်းဂဏန်းများကို အင်္ဂလိပ်အက္ခရာစဉ်နည်းအတိုင်း စီစဉ်ထားပါတယ်။
၁၊ ၂၊ ၂။ အသုံးပြုသည့် အတိုကောက် စာလုံးများ
က – ကဗျာ
ကပြန် – ဘာသာပြန်ကဗျာ
ကသ – ကျောင်းသားလှုပ်ရှားမှု၊ ကျောင်းသားလူငယ်ရေးရာ
စာ – စာအုပ်စာပေသုံးသပ်လေ့လာရေး
စီး – စီးပွားရေး၊ ငွေကြေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ
စက် – စက်တင်ဘာ
စစ် – စစ်မှုရေးရာ
ဆ – ဆောင်းပါး
ဆပြန် – ဘာသာပြန်ဆောင်းပါး
ဆေး – ကျန်းမာရေး၊ ကပ်ဘေးနှင့် ဆေးကုသရေး
ဇူ – ဇူလိုင်
ဇန် – ဇန်နဝါရီ
တန – တော်လှန်ရေးနည်းနာ
တွဲ – အတွဲ
ထုပ် – အတ္ထုပ္ပတ္တိ
ဒီ – ဒီဇင်ဘာ
နို – နိုဝင်ဘာ
နိုင် – နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ
နိုင်ကာ – နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးနှင့် နိုင်ငံတကာရေးရာ
နိုင်ကွန် – နိုင်ငံတကာ ကွန်မြူနစ်လှုပ်ရှားမှု
ပြ – ပြဇာတ်
ပြန် – ဘာသာပြန်
ဖေ – ဖေဖော်ဝါရီ
မ – မာ့က်စ်ဝါဒရေးရာ
မှတ် – အမှတ်
ရွေး – ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ
လုပ် – အလုပ်သမားလှုပ်ရှားမှု၊ အလုပ်သမားရေးရာ
လယ် – လယ်သမားလှုပ်ရှားမှု၊ လယ်သမားရေးရာ
ဝ – ဝတ္ထု
သ – သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သယံဇာတရေးရာ
သမိုင်း – သမိုင်းဆိုင်ရာ
ဥ – ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဥပဒေရေးရာများ
ဧ – ဧပြီ
ဩ – ဩဂုတ်
အောက် – အောက်တိုဘာ
၁၊ ၂၊ ၃။ ချန်လှပ်ထားသည့် ကဏ္ဍများ
ကာတွန်းလက်ရာ၊ ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ချက်များ၊ ခေါင်းကြီးပိုင်း၊ စာတည်းအဖွဲ့အမှာ၊ ပေးစာမျိုးစုံ (ပြည်တွင်းမှ ပေးစာ၊ လူထုထဲကပေးစာများ၊ အဝေးကပေးစာ၊ အိတ်ဖွင့်ပေးစာ၊ အယ်ဒီတာထံပေးစာ)၊ ပန်ကြားလွှာ၊ သတင်းအထွေထွေ (စိတ်ဝင်စားစရာ သတင်းတိုထွာ၊ သတင်းတိုထွာ ရေးချင်ရာရာ၊ သတင်းနဲ့မှတ်ချက်၊ နိုင်ငံတကာ သတင်း)၊ သရုပ်ပြစာမျက်နှာ၊ သဝဏ်လွှာ၊ အမှာစာ၊ အာဘော်။
၁၊ ၃။ နိဒါန်းအတွက်ကျမ်းကိုးစာရင်း
ချစ်၊ သခင်။ ၂၀၁၄။ “ဗမာပြည်လွတ်လပ်ပြီ အလုပ်သမားများအဘို့ မည်သို့နည်း။”
ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၃၇ (စက်တင်ဘာ)၊ ၁၂၆-၃၁။
စာတည်းအဖွဲ့ (ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ်)။ ၂၀၁၀။ “၆၅ နှစ် ခရီး။” ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၃၂
(စက်တင်ဘာ)၊ ၉-၁၀။
——။ ၂၀၁၄။ “ပြည်သူ့အာဏာထုတ်ဝေခြင်းမှတ်တမ်း။” ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၃၇
(စက်တင်ဘာ)၊ ၂၇၇။
စာတည်းအဖွဲ့ (အရေးတော်ပုံဂျာနယ်)။ ၂၀၁၀။ “စာမူရှင်များသို့။” အရေးတော်ပုံဂျာနယ် အတွဲ ၁၊ အမှတ်
၁ (နိုဝင်ဘာ)၊ ၅။
ညွန့်မြင့်၊ ဒေါ် နှင့် အပေါင်းအသင်း။ ၁၉၇၅။ ၁၉၇၃ ခု မဂ္ဂဇင်းများအညွှန်း။ ရန်ကုန်၊ စိုးစိုးစာစဉ်။
တာရာ၊ ဒဂုန်။ ၂၀၂၄။ “သခင်သန်းထွန်း-အနီကိုလေ့လာကြည့်ရှုချက်။” ရုပ်ပုံလွှာ မှ၊ ၈၇-၁၀၂။
ပဉ္စမအကြိမ်။ ရန်ကုန်၊ စိတ်ကူးချိုချိုစာအုပ်တိုက်။
ဗကပ (ဗဟို)။ ၂၀၁၀။ “အရေးတော်ပုံဂျာနယ် ထမ်းဆောင်မည့်တာဝန်များ [ခေါင်းကြီးပိုင်း]။”
အရေးတော်ပုံဂျာနယ် အတွဲ ၁၊ အမှတ် ၁ (နိုဝင်ဘာ)၊ ၂။
ဗသိန်းတင်၊ သခင်။ ၁၉၈၇။ “ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် ထုတ်ဝေခြင်းအတွက် ဥက္ကဋ္ဌသခင်ဗသိန်းတင်၏
အမှာစာ။” ပြည်သူ့အာဏာဂျာနယ် အမှတ် ၁ (ဩဂုတ်)၊ ၁-၃။
ဝင်းတင့်ထွန်း။ ၂၀၁၃။ ဗမာပြည် နိုင်ငံရေးပါတီ အဖွဲ့အစည်း အသင်းအပင်းများအညွှန်း။ ရန်ကုန်၊
နွယ်နီစာအုပ်တိုက်။
——။ ၂၀၁၇။ အမှောင်ကြားက ဗမာပြည်၊ အနီးခေတ် ဗမာပြည်နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုသမိုင်းအကျဉ်း
(၁၉၄၈-၂၀၀၀) ။ ရန်ကုန်၊ နွယ်နီစာအုပ်တိုက်။
သန်းထိုက်၊ ဦး။ ၂၀၁၂။ “အညွှန်းပြုစုခြင်း (Indexing)။” မြန်မာပညာရပ်များ စာစောင်- ၁ မှ၊ ၁၄၁-၄၉။
ရန်ကုန်၊ ရှေ့ရပ်စာပေတိုက်။
သိန်းမောင်၊ သခင် (ဝါးခယ်မ -)။ ၂၀၁၈။ “ကိုအေးငွေနှင့်ပတ်သက်၍ ဝါးခယ်မသခင်သိန်းမောင်၏
ပြောပြချက်။” အရေးတော်ပုံဂျာနယ် တွဲ ၂၊ မှတ် ၁၀ (ဇန်နဝါရီ)၊ ၁၀-၁၆။
