အမေရိကန်အကျ
မြစမ်းအေး
အနောက်အုပ်စု အူမြူးနေတဲ့ Wagner ဝက်ဂနာကြေးစားတပ် ပုန်ကန်မှုဟာ မှေးမှိန်ပျောက်ကွယ် သွားပါပြီ။ ပုန်ကန်မှုဟာ ရှရှားစစ်တပ် ခေါင်းဆောင်ပိုင်းအတွင်းမှ အားပြိုင်မှုဖြစ်ပြီး၊ ပူတင်အနေနဲ့ အားလျော့တာ အားကြီးတာ ဖြစ်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ စစ်မြေပြင် အခြေအနေလည်း ပြောင်းလဲမသွားပါဘူး။ ဝက်ဂနာခေါင်းဆောင်ရဲ့ မန်တက်မှုအပေါ် ယူကရိန်းမှ အမြတ်မထုတ်နိုင်ခဲ့ပါ။ ရုရှားခံစစ်ကို ထိုးဖောက်ပြီး အဇော့ပင်လယ် Sea of Azov ကို အရှေ့တောင်ဘက်မှ ချဉ်းကပ်ကာ ခရိုင်းမီးယားသို့ ဆက်သွယ်ရာလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်ဖို့ဆိုတဲ့ (ယူကရိန်း)ရည်မှန်းချက်ဟာ မဖြစ်နိုင်တော့တာ ထင်ရှားလာပါတယ်။
ဒါကြောင့် ယူကရိန်းစစ်အတွင်း အရေးအကြီးဆုံးအရာဟာ ယူကရိန်းနိုင်ငံနှင့် နိုင်ငံသူနိုင်ငံသားများရဲ့ ကံကြမ္မာပဲဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေခံပဋိပက္ခအပေါ် ပြန်လည်အာရုံစိုက်လာပါတယ်။ စစ်ရေးထိပ်တိုက်တွေ့မှုဟာ စတင်ဖြစ်ပွားပြီး သီတင်းပတ်အချို့အကြာမှာ ပြီးဆုံးဖို့ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ မနှစ်က မတ်လထဲမှာ ပူတင်နဲ့ဇာလင်စကီးတို့အကြား၊ ရုရှားတပ်များရုပ်သိမ်းဖို့နဲ့ အပြန်အလှန်အားဖြင့် ယူကရိန်းဟာ ထာဝရကြားနေနိုင်ငံအဖြစ် ဖွဲ့စည်အုပ်ချုပ်ပုံထဲမှာ ထည့်သွင်းရေးဆွဲဖို့ ဆိုတာကို သဘောတူလုနီး ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကိဖ်(ယူကရိန်း)ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်ကိုယ်တိုင် ရေးဆွဲကာ လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးအဆိုပြုချက်ကို ဘောရစ်ဂျွန်ဆင် (ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချူပ်) က ဆုတ်ဖြဲပစ်ခဲ့ပါတယ်။ သူက တူရကီကိုလာရောက်ပြီး ယူရို – အမေရိကန်အုပ်စု အနေနဲ့ ဘာငြိမ်းချမ်းရေးမှ မလိုချင်၊ ရုရှားကိုဆက်လက် ရန်ပြုသွားမှာဖြစ်ကြောင်း ဇာလင်စကီးထံ သတင်းစကားပါးတာဖြစ်တယ်။ အလားတူ အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ကြိုးပမ်းမှုဟာလည်း ပယ်ချခံရပါတယ်။
ရုရှားစစ်တပ်ဟာ ပိုကြီးထွားလာတယ်။ စစ်သည် ၃၀၀,၀၀၀ ကျော် ပါဝင်တဲ့ ရုရှားစစ်တပ်ဟာ စစ်ရေးနည်းပရိယာယ် အကြီးအကျယ် ပြန်လည်ပြုပြင်ထားကြောင်း အကဲခတ်သူအားလုံးက အသိအမှတ်ပြုကြတယ်။ မော်စကိုရဲ့ လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးက အသာစီးရနေတယ်။ ယူရို – အမေရိကန်ရဲ့ F-16 ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ဒါဇင်အနည်းငယ်က စစ်ပွဲဒီရေကို ပြောင်းပြန်လှန်မပစ်နိုင်ဘူး။ ဘယ်သူကမှ ယူကရိန်းအောင်ပွဲဆိုတာကို မပြောတော့ဘူး။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မြေပြင်တပ်စေလွတ်ဖို့ ဆိုတာကို ဘိုင်ဒင်က ရွေးကောက်ပွဲမဲဆွယ်စဉ်မှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပယ်ချခဲ့ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ သူက ကိုရီးယားလို အေးခဲနေတဲ့ပဋိပက္ခပဲ ဖြစ်ချင်တာပါ။ ဒါဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲကြောင့် မျက်နှာပျက်ရမယ့်အရေးကို ရှောင်ရှားပြီး၊ ရုရှားနဲ့ ပဋိပက္ခဆက်ဖြစ်ပွားနေမယ့် မရေမရာအပစ်ရပ်စဲရေးနဲ့၊ ယူကရိန်းကို အပိုင်းပိုင်းဖြတ်ပြီး ပျက်သုဉ်းစေရေးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ယူကရိန်းပြန်လည်နိုးထရေးကို လျစ်လျူရှူခံရကာ ကံမကောင်းအကြောင်းမလှတဲ့ နိုင်ငံအတွက် ဘာမှလုပ်ဆောင်ပေးတာ မရှိပါဘူး။
ဒါဟာ အမေရိကန်အင်ပိုင်ယာ ဆုတ်ယုတ်ကျဆင်းမှုကို နှောင့်နှေးစေဖို့ရာ စစ်အေးနည်းနဲ့ တုံ့ပြန်ခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးဟာ ဝင်ရိုးစုံအသွင် ဆောင်လာတာနဲ့အမျှ အမေရိကန်အခွင့်ထူးခံများဟာ သူတို့ အချိန်နီးလာပြီဆိုတာကို ကောင်းကောင်း သတိပြုမိပါတယ်။ ဝါရှင်တန်ဟာ နည်းပေါင်းစုံသုံးပြီး သူ့ရဲ့နောက်ဆုံးခရီးကို နှောင့်နှေးအောင်လုပ်မှာပဲ။ သူ့လက်အောက်ခံ မဟာမိတ်တွေကိုလည်း ဖြစ်နိုင်သမျှ အကုန်အကျခံခိုင်းမှာပဲ။ ရုရှားဆန့်ကျင်ရေး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ချေမှုန်းရေးစစ်ပွဲအတွင်း ဥရောပကိုဆွဲခေါ်သွားပြီး၊ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး ဖြစ်လာတဲ့ တရုတ်ဆန့်ကျင်ရေးဘက် ဦးလှည့်ဖို့ အမေရိကန်က ကြံရွယ်ပါတယ်။
ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို စစ်ပြေပြင်အခြေအနေထက် ကျော်လွန်ပြီး ကြည့်ဖို့လိုပါတယ်။ အမေရိကန်အဖို့ စစ်ပွဲအတွင်းကထွက်ခွာဖို့ အချိန်နဲ့နည်းနာပဲ လိုပါတယ်။ အမေရိကန်ဗဟိုထောက်လှမ်းရေး CIA အကြီးအကဲက အမေရိကန်ဟာ ကမ္ဘာ့စားပွဲ ထိပ်ဖျားထိုင်ခုံနေရာမှာ တာရှည်ထိုင်လို့ မရနိုင်တော့ဘူးလို့ ပြောလာတယ်။ အဓိပ္ပာယ်က တန်ပြန်မဟာဗျူဟာများ အသင့်ပြင်ထားဖို့ ဆိုတာပါပဲ။ အမေရိကန် နိုင်ငံရေးသမားများအတွင်း အုပ်စုနှစ်စုကွဲတယ်။ ပထမအမျိုးအစားက တရုတ် ရုရှားနဲ့ တတိယကမ္ဘာကို ဖက်ပြိုင်နိုင်ဖို့ ဥရောပနှင့်အတူ သူတို့ရဲ့ကျဆုံးမှုကို တားဆီးနိုင်လိမ့်မယ်လို့ မရေမရာ ယူဆထားသူတွေဖြစ်တယ်။ ဘိုင်ဒင်ကိုယ်စားပြုတဲ့ နိုင်ငံတကာ လစ်ဘရယ်ဝါဒီတွေပဲ။ အမေရိကန်စိုးမိုးထားတဲ့ (ဒေါ်လာ၊ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုနဲ့၊ လက်နက်ကိုင်တပ်) ကို ကမ္ဘာတဝန်း အဓမ္မအသုံးပြုဖို့ အသင့်ဖြစ်တယ်။ နောက်တမျိုးကတော့ ခေတ်သစ်အထီးကျန်ဝါဒီ ထရမ့် Neo – isolationists a la Trump ဖြစ်တယ်။ သူတို့က အမေရိကန်အနေနဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ပဲ ဂရုစိုက်၊ ကိုယ့်အခြေခံအကျိူစီးပွားကိုပဲ ကာကွယ်၊ အခြေခံအဆောက်အအုံနဲ့ ကုန်ထုတ်စနစ်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်၊ ကိုယ့်ထက်ပိုချမ်းသာလာနေတဲ့ မဟာမိတ်တွေရဲ့ လုံခြုံရေးအတွက် အကုန်အကျမခံဖို့ပဲဖြစ်တယ်။
ဒီနေရာမှာ ရွှေပြည်အေးသမားတွေ pacifists တွေကို စကားထဲ ထည့်မပြောတော့ဘူး။ သူတို့က ပြည်ပမှာ လက်နက်ကိုင်စွက်ဖက်မှုကို မူအရ မဆန့်ကျင်ပါဘူး။ သယံဇာတပေါများတဲ့ ဗင်နီဇွဲလားလိုနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်းတာကို ကောင်းသောအာဏာသိမ်းမှုတဲ့။ တရုတ်လို အင်အားပြိုင်နိုင်ငံကြီးရဲ့ အကျိုးစီးပွား ပျက်စီးရာပျက်စီးကြောင်းအတွက် ဘာလို့ အင်အားမသုံးရမှာလဲတဲ့။
အရေးကြီးတာက လတ်တလော အကျိူးအမြတ်မရှိဘဲ ငွေမဖြုန်းဖို့နဲ့ ပိုအန္တရာယ်များတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုအပေါ် အာရုံစိုက်ဖို့ပဲဖြစ်တယ်။ ထရမ့်နဲ့နောက်လိုက်များရဲ့ အမြင်မှာ ပိုမိုအန္တရာယ်များတာက ပူတင်ရုရှားမဟုတ်ဘဲ မြင့်တက်လာနေတဲ့ ပါဝါပြိုင်ဘက် နိုင်ငံကြီးပဲဖြစ်ပါတယ်။ ရှေ့နှစ် အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဒီအမြင်သာ အသာစီးရသွားရင် အမေရိကန်အင်ပိုင်ယာရဲ့ အဆုံးသတ်ကျဆုံးခန်းအတွက် နောက်ထပ် ယူကရိန်းလိုနိုင်ငံများ ပိုမိုတန်ဖိုးပေးရဖို့ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။
အခု ဖော်ပြထားတဲ့ အမြင်များမှာ စဉ်းစားစရာတွေ ပါပါတယ်။ သဘောတူမတူက တပိုင်းပဲ။ အဓိကအာဘော်က အမေရိကန်အကျပိုင်းရောက်နေပြီ၊ ဝင်ရိုးစုံကမ္ဘာ ပုံစံသစ်နဲ့ပေါ်နေပြီ ဆိုတာပါပဲ။
အီးယူတွင်း အမေရိကန်နဲ့သဘောတားကွဲတာကို အင်းတာနေရှင်နယ် ပေတံနဲ့တိုင်းနေလို့ မရဘူး။ ဝင်ရိုးစုံဆိုတာ( မေကော် + အီးယူ)နဲ့ BRICS တင်မကဘူး။
အမေရိကန်ရဲ့ အာရှပစိဖိတ်သို့ တရုတ်ထိန်းချုပ်ရေးခြေလှမ်း လာတော့မှာပါ။ ယူကရိန်းစစ် ရုရှားလုပ်ရပ် မှန်မမှန် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ရပ်တွေက ရှင်းပေးသွားပါလိမ့်မယ်။
ရည်ညွှန်း။ ။ (War, the stake is the end of the US empire. By Pino Arlacchi, originally published on www.marx21.it.)
မြစမ်းအေး (၂၂ ဇူလိုင် ၂၀၂၃)