“လူတိုင္းမွာ လြတ္လပ္စြာ သင္းပင္းဖြဲ႔စည္းခြင့္ရွိတယ္” ဆိုတာဟာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ပဋိညာဥ္စာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရး ျဖစ္ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ သင္းပင္းဖြဲ႔စည္းခြင့္ဟာ လူတိုင္းလူတိုင္း ရသင့္ရထိုက္တဲ့ အခြင့္အေရး ျဖစ္ပါတယ္။ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးလို႔ ဥပေဒမွာ သုံးပါတယ္။ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးဆိုတာဟာ အနိမ့္ဆုံးအဆင့္အေနနဲ႔ ရသင့္ရထိုက္တဲ့ အခြင့္အေရးကို ေျပာတာပါ။
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၊ အစိုးရတရပ္၊ စနစ္တခုဟာ ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရးကို စစ္စစ္မွန္မွန္ မေပးဘူးဆိုရင္ေတာင္မွ ဒီမိုကေရစီ နာမည္ခံခ်င္ရင္ အနိမ့္ဆုံးအခြင့္အေရး ျဖစ္တဲ့ လြတ္လပ္စြာ သင္းပင္းဖြဲ႔စည္းခြင့္ေလာက္ေတာ့ မျဖစ္မေန ေပးရတယ္။ ဒီေလာက္ကေလးကိုမွ တြန္႔တိုေနတဲ့အစိုးရကို ဘယ္သူကမွ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရလို႔ လက္ခံႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။
ဒါ့ေၾကာင့္လည္း စစ္သားတမတ္သား အေျခခံဥပေဒမွာေတာင္ လြတ္လပ္စြာသင္းပင္းဖြဲ႔စည္းခြင့္ကို ပုဒ္မ ၃၅၄ (ဂ) မွာ အာမခံခ်က္ေပးထားရတယ္။ အခု လက္ရွိအစိုးရဟာလည္း ဒီဥပေဒကို က်မ္းက်ိန္ထားတဲ့အစိုးရ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ၂၀၀၈ ဥပေဒဟာ ဒီမိုကေရစီမက်၊ တရားမွ်တမႈ မရွိလြန္းလို႔ လူအမ်ားျပင္ခ်င္ေနၾကတဲ့ ဥပေဒဆိုတာ လူတိုင္းသိပါတယ္။ အခု ဒီဥပေဒက မသထာေရစာေပးထားတဲ့ အခြင့္အေရးကေလးေလာက္ကိုမွ လက္ေတြ႔ခံစားခြင့္ရပါရဲ့လား။
ျမန္မာဗနီးယား သစ္ေခ်ာထည္စက္ရုံအလုပ္သမားေတြဟာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြကတည္းက အလုပ္ရွင္နဲ႔ အျငင္းပြားမႈေတြ မေျပလည္မႈေတြ အမ်ားၾကီးရွိခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ သစ္လုပ္ငန္း၊ သစ္အေခ်ာထည္လုပ္ငန္းေတြရဲ့ သေဘာသဘာဝကိုလည္း ျပည္သူအမ်ားသိၾကပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္အႏၱရာယ္ ကင္းလုံျခဳံေရး သိပ္နည္းတဲ့ လုပ္ငန္းအမ်ဳိးအစားပါ။ အလုပ္ရွင္ဘက္က အၾကိမ္ၾကိမ္ အလုပ္ထုတ္ခဲ့ရာမွာ အလုပ္သမား ၁၆၁ ေယာက္အထိ အလုပ္ထုတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္ မည္မည္ရရ မေပးပါဘူး။ ေပးလည္း မေပးႏိုင္ပါဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္မေပးႏိုင္ရသလဲဆိုေတာ့ အလုပ္ရွင္ရဲ့ တေသြးတသံတမိန္႔ကို ရိုက်ဳိးပ်ပ္ဝပ္ မနာခံတဲ့သူကို အလုပ္ကထုတ္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆီေလ်ာ္တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ ေပးစရာ မရွိပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ အလုပ္သမားေတြရဲ့ အခြင့္အေရးကို စုေပါင္းကာကြယ္ဖို႔အတြက္ အလုပ္သမား သမဂၢဖြဲ႔စည္းၾကသူ အလုပ္သမားေတြ အလုပ္သမားသမဂၢဝင္ေတြကို ပစ္မွတ္ထား အလုပ္ျဖဳတ္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ ေပးစရာမရွိပါဘူး။
အလုပ္သမားသမဂၢဝင္တဲ့အတြက္ ပစ္မွတ္ထား ထုတ္ပယ္တာလို႔ေတာ့ ဘယ္အလုပ္ရွင္မွ ဝန္ခံမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တျခားျပစ္မႈ မျပႏိုင္ရင္ အလုပ္သမားေတြရဲ့ စြပ္စြဲခ်က္မွန္ကန္တယ္ဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။ အလုပ္သမားသမဂၢဝင္ကို ပစ္မွတ္ထား အလုပ္ျဖဳတ္တာဟာ ရာဇဝတ္ျပစ္မႈဆိုတာ သူတို႔လည္း သိမွာပါပဲ။ အလုပ္သမား သမဂၢဝင္ကို ပစ္မွတ္ထား အလုပ္ျဖဳတ္ရင္ အလုပ္သမား အဖြဲ႔အစည္းဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၄ (ဂ) အရ ဒဏ္ေငြ က်ပ္တသိန္း ေထာင္ဒဏ္ တႏွစ္အထိ ျပစ္ဒဏ္က်ခံေစရႏိုင္ ပါတယ္။ အခု အဲဒီျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္တဲ့ အလုပ္ရွင္ဟာ ဘာ့ေၾကာင့္ သက္သာကင္းလြတ္ခြင့္ (impunity) ရေနတာပါလဲ။
သပိတ္စခန္းမွာ သပိတ္ေမွာက္ရင္းနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ ၄ ေယာက္ ကေလးဖြားျမင္ခဲ့ရာမွာ ကေလး ၃ ေယာက္ ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ စဥ္းစားၾကည့္ၾကစမ္းပါ။ လုပ္ငန္းခြင္တြင္း အခက္အခဲေၾကာင့္ ကိုးလ၊ ဆယ္လလြယ္ထားရတဲ့ ရင္ေသြးငယ္ ေသေၾကပ်က္စီးရတဲ့ ဒုကၡနဲ႔ေသာကကို ကိုယ္ခ်င္းစာ ခံစားၾကည့္ၾကစမ္းပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရလူၾကီးမင္းမ်ားေရာ၊ အမ်ားျပည္သူလူထုၾကီးေရာ ကိုယ့္ရင္ေသြးေလးေတြရဲ့မ်က္ႏွာကို ေစ့ေစ့ၾကည့္ျပီး ငါ့သားေလးဆိုရင္ ငါ့သမီးေလးဆိုရင္လို႔ ေတြးၾကည့္ၾကစမ္းပါ။ လူလိုေတြးၾကည့္ၾကစမ္းပါ။ ခင္ဗ်ားတို႔သားသမီးဆိုရင္ ဘယ္လိုခံစားၾကရမလဲ။ ဘုရင္ရဲ့သားလည္းသား၊ ဆင္းရဲသားရဲ့သားလည္းသားပါ။ ေက်ာသားရင္သား မခြဲျခားတဲ့ သာတူညီမွ် စနစ္ကို လိုခ်င္လို႔ ဒီမိုကေရစီကို က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတာ မဟုတ္လား။
မီးလိုပူတဲ့ ကတၱရာလမ္းေပၚမွာ ေျခေထာက္ေတြ အေလာင္ခံျပီး ခ်ီတက္တယ္ဆိုတာ အေၾကာင္းမဲ့လုပ္ေနတာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ လူတိုင္းသိႏိုင္တဲ့အရာပါ။ ရင္ထဲမွာ မီးလိုပူေနတဲ့အရာ မရွိရင္ မီးလိုပူတဲ့ေနေရာင္ေအာက္မွာ ဘယ္သူမွ လမ္းထေလွ်ာက္မေနဘူးမွတ္ပါ။ အယ္လ္နီညိဳရာသီၾကီးမွာ ကတၱရာလမ္းေပၚ လမ္းတက္ေလွ်ာက္တယ္ဆိုတာ လြယ္တဲ့အလုပ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ကတၱရာေစးေတြဟာ အရည္ေပ်ာ္ျပီး စီးထားတဲ့ဖိနပ္ကို ဘလတ္ဘလတ္နဲ႔ ကပ္ေနတာပါ။ ေခါင္းေပၚကေနဟာ ၄၀ ဒီဂရီ ၄၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ရွိပါတယ္။ အရည္ေပ်ာ္ပူေလာင္ေနတဲ့ ကတၱရာဟာ က်ဳိက္က်ဳိက္ဆူေနတဲ့ ေရေႏြးေလာက္ပူပါတယ္။ အဲဒီကတၱရာလမ္းေပၚမွာ ၾကက္ဥေၾကာ္ရင္က်က္ပါတယ္။ မယုံရင္ လက္ေတြ႔စမ္းၾကည့္ပါ။ အခုခ်ီတက္ဆႏၵျပေနသူေတြထဲမွာ မိဘႏွစ္ပါးစလုံး ခ်ီတက္လိုက္ပါလာလို႔ ၃ လသားကေလးကိုပါ မီးေတာက္မီးလွ်ံၾကီးထဲ ခ်ီပိုးလာရတာကို ကိုယ္ခ်င္းမစာႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အဝိဇၨာမဖုံးလႊမ္းၾကေစခ်င္ဘူး။ ရမည္းသင္းမွာ အလုပ္သမား ၄ ေယာက္ ေဆးရုံတက္ရပါတယ္။ အခက္အခဲ ဘယ္ေလာက္ၾကီးမားတယ္ဆိုတာ စဥ္းစားၾကည့္ၾကပါ။ ဒီလိုအလုပ္သမားေတြကို ကြန္ျပဴတာစာစီဖို႔ေတာင္ ေနရာရွာမရေအာင္ ဖိအားေပး တားျမစ္ထားတာေတြက ရုပ္ဆိုးလြန္းလွပါတယ္။ ေနစရာတည္းစရာ မရေအာင္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းေတြကို ဖိအားေပးတားျမစ္တယ္ဆိုတာ လူမဆန္တဲ့လုပ္ရပ္ပါ။ အၾကင္နာကင္းမဲ့တဲ့ လုပ္ရပ္ပါ။ ႏွလုံးသားမရွိတဲ့ လုပ္ရပ္ပါ။ ေမတၱာ၊ ေစတနာနဲ႔ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္မယ္ဆိုတာ ပါးစပ္ကေျပာရုံနဲ႔ မလုံေလာက္ပါဘူး။ လက္ေတြ႔ျပသဖို႔က ပိုအေရးၾကီးပါတယ္။ ပါးစပ္ကေျပာတာကေတာ့ လူတိုင္းေျပာလို႔ ရပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ အစိုးရအဆက္ဆက္လည္း ပါးစပ္ကေတာ့ စကားခ်ဳိခ်ဳိေလးေတြ ေျပာခဲ့တာပါပဲ။ အခု အလုပ္သမားျပႆနာဟာ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ကတည္းက ေလာင္ခဲ့တဲ့မီးပါ။ အဲဒီမီးကို လက္ဆင့္ကမ္း မသယ္ယူၾကေစခ်င္ပါ။ အဲဒီမီးဟာ အလုပ္ရွင္အတြက္ ေလာဘမီးျဖစ္ေပမယ့္ အလုပ္သမားေတြအတြက္ ပရိေဒဝ ေသာကမီးပါ။ ဒီမီးကို ျငိႇမ္းသတ္ဖို႔ရာ အစိုးရအေနနဲ႔ ဆႏၵဘယာနဲ႔ မစဥ္းစားမခ်ဥ္းကပ္ေစလိုပါ။ ေမတၱာနဲ႔ၾကည့္ေစခ်င္ပါတယ္။ ဥပေဒနဲ႔အညီ တိတိက်က် ေဆာင္ရြက္ေစခ်င္ပါတယ္။ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမႈ အေရးၾကီးတယ္။ အလုပ္ရွင္ကို ထိလို႔ မျဖစ္ဘူးဆိုျပီး လစ္ဘရယ္အရင္းရွင္အျမင္ကို ဘုရားေဟာေဒသနာလို အေသဆုပ္ကိုင္ ဆုံးျဖတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဖိႏွိပ္ခံ ဆင္းရဲသား လူမြဲေတြကို ေရနစ္သူ ဝါးကူထိုးတာနဲ႔ တူပါလိမ့္မယ္။ မတရားမႈဟာ ဘယ္ေနရာမွာပဲ ျဖစ္ေပၚျဖစ္ေပၚ အဲဒီမတရားမႈဟာ ေနရာတိုင္းက တရားမွ်တမႈအားလုံးကို ျခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ အရာသာ ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ မာတင္လူသာကင္းရဲ့ စကားကို မေမ့သင့္ပါဘူး။ ကိုယ္နဲ႔မဆိုင္ဘူး ငါ့အိမ္ကို မီးမကူးေသးဘူးဆိုျပီး လက္ပိုက္ၾကည့္ေနၾကရင္ ကိုယ့္အိမ္မီးကူးတဲ့အခါ မီးကူျငိႇမ္းေပးမယ့္သူေတာင္ ရွိေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ မတရားမႈဟာ ဘယ္မွာပဲ ျဖစ္ေနျဖစ္ေန၊ ဘယ္သူ႔ဆီမွာပဲျဖစ္ေနျဖစ္ေန လက္ပိုက္ၾကည့္မေနၾကပါနဲ႔။ မတရားအျပဳခံရသူကို ကူညီၾကပါ။ မတရားအျပဳခံရသူနဲ႔ အတူလက္တြဲ တိုက္ပြဲဝင္ ၾကပါ။ တတ္ႏိုင္သမွ်ကူညီေဖးမၾကပါ။
အလုပ္သမားသမဂၢျဖိဳခြဲခံရမႈကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူေပးမယ္။ အလုပ္သမား ၆၀ အလုပ္ျပန္ရေအာင္ လုပ္ေပးမယ္။ က်န္အလုပ္သမားေတြကို စစ္ကိုင္းနယ္ထဲမွာ အလုပ္ျပန္ရေအာင္ လုပ္ေပးမယ္။ ၾကားကာလ နစ္နာေၾကးရေအာင္ လုပ္ေပးမယ္။ သပိတ္အေၾကာင္းျပဳျပီး အေရးမယူဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ေတြ ရေအာင္ ညႇိႏိႈင္းေပးမယ္ ၅ ရက္ေစာင့္ပါဆိုလို႔ အလုပ္သမားေတြဘက္က သပိတ္ရပ္ျပီး သေဘာထားၾကီးၾကီး ေစာင့္ဆိုင္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္တန္း ၅ ရက္ေက်ာ္ေတာ့ အဲဒီသေဘာတူညီခ်က္ေတြ မရခဲ့ပါဘူး။ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ဖတ္ျပပါတယ္။ စာရြက္ေတာင္ မိတၱဴမေပးပါဘူး။ စာရြက္မိတၱဴ ဘာ့ေၾကာင့္ မေပးရဲရတာပါလဲ။ အားလုံးသိပါတယ္။ လူအမ်ားသိေအာင္ ျဖန္႔ေဝလိုက္မွာ စိုးလို႔ပါ။ ဘာလို႔သိမွာ စိုးတာလဲ။ အေဝဖန္မခံရဲလို႔ ဆိုတာ ရွင္းပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ အဲဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္မွာ ေဝဖန္စရာေတြပါေနျပီဆိုတာ သူတို႔အာဏာပိုင္ေတြ သိေနလို႔ပဲ ျဖစ္မွာပါ။ ျပည္သူ႔အစိုးရတရပ္ဟာ သူတို႔ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ျပည္သူ႔ေရွ႕ေမွာက္မွာ ခ်မျပရဲစရာ အေၾကာင္း မရွိပါဘူး။ အခုေတာ့ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရထက္ေတာင္ ပိုေၾကာက္တတ္ေနျပီလားလို႔ ေတြးစရာ ျဖစ္ေနပါျပီ။ မေျပးေသာ္ကန္ရာရွိခဲ့ပါျပီ။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့တဲ့ ဒီမိုကေရစီသမားမ်ားဟာ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေနရာ ေရာက္လာတဲ့အခါ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို မလိုလားသူေတြ ျဖစ္လာၾကပါျပီလား။
အစိုးရတရပ္ ျပည္သူ႔အစိုးရ ဟုတ္မဟုတ္ဆိုတာဟာ ဆင္းရဲသူ အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူေတြဘက္က အမွန္တကယ္ ဘယ္ေလာက္ရပ္တည္သလဲ ဆိုတာနဲ႔ပဲ တိုင္းတာရမွာပါပဲ။ ဆင္းရဲသားလူမ်ားစု ျပည္သူလူထုၾကီး အေပၚမွာ အမွန္တကယ္ သူတို႔ဘယ္လိုျပဳမူသလဲဆိုတာနဲ႔ တိုင္းတာရမွာပါပဲ။ သူတို႔ရဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကတိေတြ ၊ ေရြးေကာက္ပြဲေၾကညာစာတမ္းေတြနဲ႔ တိုင္းတာလို႔မရဘူး။
ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ေနအိမ္အတြင္း၊ ရပ္ကြက္အတြင္း၊ အလုပ္ခြင္တြင္းမွာ ဒီမိုကေရစီ အရသာ ခံစားရမွသာ တကယ့္ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ရုံနဲ႔ ဒီမိုကေရစီမမည္ဘူး။ အမ်ားျပည္သူ သာမန္အရပ္သူ အရပ္သားေတြ တကယ္လက္ေတြ႔ခံစားရမွသာ တကယ့္ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚမွာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးရယ္လို႔ ဘယ္လိုေၾကြးေၾကာ္ေပမယ့္လည္း သာမန္လူေတြ လက္ေတြ႔မခံစားရရင္ေတာ့ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ အျမင္လွျပီး အရသာမရွိတဲ့ က်ီးအာသီးနဲ႔ တူေနပါလိမ့္မယ္။
တခ်ိန္က ယုန္နဲ႔ အတူေျပးခဲ့ဖူးသူေတြဟာ ဒီေန႔ရာသီဥတုေျပာင္းလဲသြားခ်ိန္မွာ ေခြးနဲ႔အတူလိုက္သူေတြ မျဖစ္ေစခ်င္ပါ။
ဒီမိုကေရစီမိတ္ေဟာင္းေဆြေဟာင္းမ်ားအေနနဲ႔ ဆင္းရဲသားနင္းျပားအလုပ္သမားေတြကို ေဖးမကူညီၾကေစခ်င္ပါတယ္။
ရဲေဘာ္ေအာင္ေသာ္
(အေရးေတာ္ပံု အတြဲ ၂ အမွတ္ ၅ ေဆာင္းပါးကို ၾကိဳတင္ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။)